نقوش حک شده روی سکه های هر دوره یکی از اسناد مهم برای مطالعه شرایط و اوضاع حاکم بر آن دوران است. به کتاب "تاریخچه شیر و خورشید" از احمد کسروی چاپ مطبوعاتی شرق، تهران، 1335 برخوردم. این درست در موقعی بود که تازه به نقوش روی سکه های قدیمی علاقمند میشدم. به اطلاعات جالبی از طریق این کتاب دست پیدا کردم، شاید برای شما هم جالب باشد
چنانچه در تکمیل، تایید یا تکذیب مطلبی هست ممنون میشم عنوان کنید
++++++
نام سکه جنس سکه
دینار طلا
درهم سیمین
فلس/ فلوس مسین/ برنج
در دوره هخامنشیان سکه ها بر یکرو پیکر تیراندازی و بروی دیگر پیکر پادشاه وقت را داشته اند. در زمان اشکانیان نیز به همین روش بوده. سکه ساسانیان در یکسو به پیکر پادشاه و برسوی دیکر به نمای آتشکده مزین بوده. در زمان اسلام، مسلمانان تا حدود هفتاد سال سکه ای با طرح جدید نزدند و از طرح های قدیمی استفاده می کردند، بدینسان که همان سکه یزدگرد (آخرین پادشاه ساسانی) با پیکر پادشاه و آتشکده را زده و فقط نام والی عرب که بر ایران حکومت می کرده با خط پهلوی به آن اضافه می کردند و گاهی بسم الله یا شبیه آنرا نیز بر سکه می نوشتند. پس از آن سکه های جدید زده شد و چون از پیکر نگاری پرهیز میشد روی سکه ها آیه قرآن، نام خلیفه، شهر و تاریح نوشته میشد.
با اینحال از اواخر قرن ششم هجری بسیاری از پادشاهان به پیروی از مسیحیان بر سکه های مسین و برنجی که ارج کمتری داشته پیکره نگاری را آغاز کردند. در زمان مغولان بروی سکه های زرین و سیمین نام پادشاه، تاریخ، شهر و بر فلوسها پیکره هایی از جمله شیر و خورشید نگاشته میشده. در زمان صفویان نیز بر فلوس پیکره می نگاشتند و بر سکه های زرین و سیمین اشعار یا نام امامان می نوشتند که نمایشگر کیش پادشاهان وقت بوده. از جمله نقوش روی فلوس ها می شود از شیر و خورشید یا پیکر شیر بتنهایی نام برد. پس از صفویان اشرف افغان استفاده از نام خدا، پیامبر و امامان بروی سکه ها را ناروا دانست و به این روش پایان بخشید. از زمان قاجار سکه های سیمینی بجا مانده که در یکروی ان پیکر پادشاه، نام شهر و تاریخ نوشته شده و در روی دیگر شیر با خورشید با شمشیری در دست نگاشته شده. طرح ذوالفقار نیز بروی برخی از سکه های دوران قاجار وجود دارد. در زمان محمد شاه و یا ناصرالدین شاه سکه زدن ویژۀ تهران شد و شیوه سکه زدن حکمرانان مناطق مختلف پایان یافت. ناصرالدین شاه ماشین و ابزار سکه زنی را از اروپا به ایران آورد و سکه های ایرانی از آن پس به سبکی شبیه سکه های اورپایی زده شد
با اینحال از اواخر قرن ششم هجری بسیاری از پادشاهان به پیروی از مسیحیان بر سکه های مسین و برنجی که ارج کمتری داشته پیکره نگاری را آغاز کردند. در زمان مغولان بروی سکه های زرین و سیمین نام پادشاه، تاریخ، شهر و بر فلوسها پیکره هایی از جمله شیر و خورشید نگاشته میشده. در زمان صفویان نیز بر فلوس پیکره می نگاشتند و بر سکه های زرین و سیمین اشعار یا نام امامان می نوشتند که نمایشگر کیش پادشاهان وقت بوده. از جمله نقوش روی فلوس ها می شود از شیر و خورشید یا پیکر شیر بتنهایی نام برد. پس از صفویان اشرف افغان استفاده از نام خدا، پیامبر و امامان بروی سکه ها را ناروا دانست و به این روش پایان بخشید. از زمان قاجار سکه های سیمینی بجا مانده که در یکروی ان پیکر پادشاه، نام شهر و تاریخ نوشته شده و در روی دیگر شیر با خورشید با شمشیری در دست نگاشته شده. طرح ذوالفقار نیز بروی برخی از سکه های دوران قاجار وجود دارد. در زمان محمد شاه و یا ناصرالدین شاه سکه زدن ویژۀ تهران شد و شیوه سکه زدن حکمرانان مناطق مختلف پایان یافت. ناصرالدین شاه ماشین و ابزار سکه زنی را از اروپا به ایران آورد و سکه های ایرانی از آن پس به سبکی شبیه سکه های اورپایی زده شد
منبع
تاریخچه شیر و خورشید
احمد کسروی
چاپ مطبوعاتی شرق
1335 تهران
No comments:
Post a Comment