در ازبکستان متولد شدم، در خانواده ای هنردوست بدنیا آمده ام و تنها فرزند پدر و مادرم هستم. رقص محلی ازبکستان را در کشورم آموختم. سپس در منچستر تاتر و رقص خواندم
می توانم بگویم که همیشه به رقص علاقه داشته ام و رقص در خون من است. مادرم با وجود علاقه اش به رقص، موفق به دنبال کردن آن به بطور حرفه ای نشد و به حرفه معلمی رو آورد. ولی همیشه مرا تشویق به رقص کرده. در خانواده، پدربزرگم و مادرم مشوقین اصلی من بودند. بخصوص مادرم که همیشه موقعیت آموختن رقص را در اختیار من می گذاشت
حتما، از ترجمه اشعار استفاده می کنم. البته برخی اوقات حتی وقتی که کلمات را متوجه نمی شوی تجربه و ریتم معنی آنها را می رساند. زبان ازبک با اینکه از خانواده ی زبان های ترک هست، کلماتی فارسی هم دارد وجود همین کلمات مشابه به درک کلی من از شعر کمک می کند. دوستان ایرانی من، نسرین و امیر، که مثل خانواده من در اینجا هستند، وقتی رقصم را طراحی می کنم بهم می گویند که آیا حرکاتم با معانی شعر هم خونی دارد یا نه. برخی اوقات آنها از من می پرسند که چطور معنی را متوجه شدی؟ ولی خودم هم پاسخ این سوال را نمی دانم
رقص انفرادی را ترجیح می دهی یا گروهی؟
در اجرای انفرادی طیف وسیعتری از حرکات را می شود به نمایش گذاشت بدون اینکه نگران شکل گروهی حرکات باشی. در اجرای گروهی باید بر طبق فرمت خاصی حرکات را هدایت و یا دنبال کنی ولی کلا هر دو نوع را دوست دارم
وقتی برای اجرا آماده می شوی، چند ساعت در هفته تمرین می کنی؟
معمولا هر روز تمرین می کنم. حدود 4 - 3 ساعت در روز
حتی اگر نخواهی برای اجرایی آماده بشی؟
بله. معمولا هر روز ورزش می کنم. این امر مانع از جراحت بدنم در اجراها می شود و بدنم را روی فرم نگه می دارد. کلا کسی که حرفه ای می رقصد مثل یک ورزشکار حرفه ای می ماند و تا شش ساعت در روز هم نیاز به تمرین دارد. منهم در ابتدا کارم همین بود. در حال حاضر بطور معمول 4 تا 5 بار در هفته شنا می کنم. رقص فقط حرفه ی من نیست، سرگرمی من هم هست. کلا موزیک زندگی من است. گاهی موزیک را می گذارم و شروع به آشپزی می کنم ولی وقتی موزیک شروع می شود از آشپزی غافل می شوم. چراغ گاز را خاموش می کنم و به رقص می پردازم و بعد از آن به آشپزی برمیگردم. برخی اوقات هم ممکن است که خواب باشم و حرکاتی در خواب بمن الهام بشود. در این صورت بلند می شوم و آنها را ثبت می کنم
در چندین نقطه از جهان برنامه داشتی. کشور مورد علاقه ات کدام بوده؟
من به آمریکا، فقفاز، اروپا و آسیا سفر کردم. ژاپن را خیلی دوست داشتم و خاطرات خوشی از آنجا دارم. کشور زیبایی است و مردم آنجا خیلی بهم احترام می گذارند. ضمنا مالزی را هم دوست داشتم
رقص سنتی ژاپن شبیه رقص های دیگری است که انجام میدهی؟
نه در رقص آنها معمولا حالت چهره ثابت و بدون تغییر باقی می ماند. یکجورایی مثل عروسک. البته رقص آنها هم بسیار پر معنی است ولی به سبک خودشان. در رقص ما بار احساسی بیشتری در صورت نمایان هست
با فرهنگ های مختلف در تماس هستی. آیا اجراها با گروه های مختلف به یادگیری خودت (نه فقط در رقص، در شیوه زندگی) هم کمک می کند؟ منظورم این است که آیا از آنها چیزی هم یاد می گیری؟
کشور من ریشه در فرهنگ های مختلف از قبیل آذری، ارمنی، یهودی، تاجیک و روسی دارد و من همیشه با افراد مختلف در تماس بودم و هیچ وقت خودم یا هنرم را محدود به صنف و گروه خاصی نکردم و سعی کردم تا افکارم را باز نگه دارم این تنها راهی است که می شودهنر را خلاق و پویا نگه داشت
چند سال قبل برای اولین بار افتخار ملاقات گروه مستان و همای را داشتم و با آنها در تور کالیفرنیا و انگلستان همراه بودم. آنها نه فقط روی صحنه زیبا هستند، بلکه یک تیم متحدند. قبل از اجرا همدیگر را بغل می کردند و یکدیگر را تشویق می کردند از هم تشکر می کردند و کلا خیلی مثبت بودند. از آنها اتحاد و احترام متقابل به یکدیگر و نحوه ارتباطشان قبل و بعد از اجرای برنامه را آموختم
الگوی تو در هنر کیست؟ کسی هست که به رقصش خیلی علاقه داشته باشی و کارهایش را دنبال کنی؟
خلاقیت هنری گلمیرا را خیلی دوست دارم. او رقصنده ای است که هم از لحاظ تکنیکی و هم از نظر عاطفی و احساسات بسیار قوی است. همچنین استاد دیگری بنام دل افروز3 که یکی از بهترین رقصنده های ازبکستان است. البته بازنشسته شده ولی او از اولین استادان من بود و در آکادمی رقص، با انواع رقص های محلی بین المللی آشنا بود و آنها را بخوبی می رقصید
در رقص ایرانی آیا موزیک خاصی هست که رقصیدن با آن برایت راحت تر یا دوست داشتنی تر باشد؟
آهنگ های مستان و همای را خیلی دوست دارم و همینطور شجریان، کلا به موزیک هایی که برای اشعار عارفانه ی عمر خیام نوشته می شود خیلی علاقه دارم. اولین آشناییم با آهنگ های فارسی با "دوزخیان" از گروه مستان و همای بود. این روایت اشک مرا درآورد و وادارم کرد تا برایش رقصی طراحی کنم. دوستانم می گفتند که آهنگ خیلی سختی را برای رقص انتخاب کردی. ولی من می دانستم که با این موزیک خواهم رقصید. چون آنرا حس می کردم
پس رقص ایرانی را با گروه همای آغاز کردی؟
درسته. فکر می کنم همای چیزی در صدایش دارد که قلب شنونده را لمس می کند. همچنین ترکیب سازهایی که این گروه می نوازند هم خاص خودشان است
در حال حاضر در انگلستان زندگی می کنی دشوارترین سدی که برای موفقیت در کارت خارج از میهن باید پشت سر می گذاشتی چی بوده؟
من قبلا عربی می رقصیدم. اوائل اگر می گفتم که من رقصنده ی ازبک هستم، کسی متوجه نمی شد که منظورم چیست. ولی رقص عربی شناخته شده بود. رقص عربی، رقص زیبایی هست ولی من می خواستم سبک خودم برقصم. حتی وقتی که در دانشگاه درس می خواندم مرتب باید اصرار می کردم تا شیوه رقص مرا هم ببینند. مشکل بود و نزدیک بود که دست بکشم. بهرحال با کمک دوستانی مثل جووان4 (که عربی می رقصد و مرا به عنوان رقصنده ازبک، فارسی و آذری شناساند) و کسانی که علاقمند به فرهنگ بودند رقص من به نمایش گذاشته و شناخته شد
فکر می کنی که در حال حاضر برای دیگران راحت تر است که این راه را دنبال کنند؟
احتمالا همینطوره. فکر می کنم راه را هموارتر کردم الان تعداد زیادی با این رقص ها آشنا هستند. در لندن، منچستر، لیدز و اروپا بارها این رقص ها را اجرا کردم و اکنون خیلی ها با این رقص ها آشنا هستند. از این بابت احساس مباهات می کنم
در خلوت خودت و وقتی که به قصد تمرین برای اجرا آهنگ گوش نمی کنی به چه نوع آهنگی گوش می کنی؟
باز هم همان نوع: ترکی، آذربایجانی، ازبک و فارسی. خوشحالم که نوع آوری با اجراهای زیبا و پرمعنی در این زمینه قطع نمی شود
خیلی از رقص هایی که اجرا می کنی ریشه در صوفیگری داره. آیا با ایده و فلسفه ی تصوف هم آشنا هستی یا اینکه برای تو این فقط حکم یک موسیقی برای رقص را دارد؟
تصوف بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ ما است. من ممکن است با جزئیات و مراسم آن خیلی آشنا نباشم ولی از معنای آن آگاه هستم. با این حال همیشه در این مبحث جای یادگیری و اکتشاف وجود دارد
با اشعار مولانا چطور؟ با آنها آشنا هستی؟
بله، در کشور ما در ادبیات اشعار مولانا، علی شیر نوایی، حمزه حکیم زاده، عمر خیام، نادره بیگم و خیلی از بزرگان دیگر تدریس می شوند. ما همیشه به تاتر می رفتیم و کتاب هایی هم از این بزرگان با اشعاری عارفامه و غنی داشتیم. البته طول کشید تا معنی واقعی اشعار آنها را درک کنم
مربی رقص هم هستی. چه مدتی به این کار مشغول بودی؟
سال گذشته شروع به تدریس کردم و خیلی هم به آموزش رقص علاقمندم
پس مدت زیادی نیست که تدریس را آغاز کردی؟
قبلا خصوصی تدریس می کردم ولی چون برای کنسرت ها مرتب به سفر می رفتم فرصت تعلیم رقص به صورت منظم را نداشتم. خیلی ها از من می خواستند که بهشان رقص بیاموزم و اکنون این فرصت دست داده. از ماه اکتبر به بعد آموزش رقص فارسی هم خواهم داشت
هنرجویان برای ورزش یا برای یادگیری رقص پیش شما میایند؟
هم برای تمرین هم رقص و هم برای اینکه خوشحال باشند
در چه سطحی و از چه سنی هنرجو می پذیری؟
برای تمام سطوح و سن وسال. بشرط اینکه آنها از رقص لذت ببرند، برای من فرقی نمی کند. اوائل به رقصنده های حرفه ای آموزش می دادم. ولی آموزش در سطوح پایین تر فرق دارد. هر حرکتی باید به چند حرکت کوچکتر شکسته شود و جداگانه نشان داده شود. باید عشق و شور این کار را داشته باشی
تصور می کنم که آموزش به مبتدیان رضایت بخش باشد چون کسی که شاید خیلی رقص بلد نبوده، با رقص آشنا می شود؟
بله اول من خودم خیلی مطمئن نبودم ولی اظهار نظرهنرجویانم مثبت بوده و از من خواسته اند که به این کار ادامه بدهم
در پایان از اینکه وقتت را بمن دادی ممنونم. اگر چیز دیگری هست که دوست داری اضافه کنی، می توانی
من می خواهم از این موقعیت استفاده کنم و یادآوری کنم که این رقص و فرهنگ ماست. اهمیت و زیبایی آن را باید به کسانی که اینجا هستند و به بچه هایمان نشان بدهیم
1- Sanat Mahmudova
Sanat Mahmudova
2- Golmira Shirinova
3- Delafrooz Jabbarova
4- Joanne Town
++++++
Would you like to start by telling us a bit about yourself?
I was born in Uzbekistan.
I am the only child of my parents (an art-loving family). I studied traditional
Uzbek dance back home and continued my studies here in Salford
with Physical Theatre and Dance.
What is the meaning of your name, San'at?
It is a Persian name meaning art.
My mother chose this name as she always wanted me to be a dancer.
What made you interested in
dance?
I have always been interested in
dancing. My mother loved to become a dancer herself. Although she ended up
being a teacher, she always loved dancing. She was even dancing when she was
pregnant with me. My family, grandfather and specially my mother have always
encouraged me to dance and supported me. My mother gave me a lot of opportunities for dancing.
You mentioned family support.
Have your parents seen any of your performances here?
Not here, but back home they have.
Even after 12 years the T.V. back home still shows some of my old dances. And
sometimes artists contact my mother and try to book me for a performance
through her. We have a lot of dancers; dancing is in our culture. I would say
every little girl wants to be a dancer, but back home the artists choose their
own dancers and I have been very lucky because people chose me and wanted to
work with me.
Are
your own children interested in dance or other Arts?
My daughter wanted to be a dancer,
but I opposed to her decision as it is a very demanding industry with many
professional implications such as injuries and showbiz politics. She is doing
law at college. My little son is a professional swimmer and performs for his
club on international level.
Now that you live in England
what is it about your country that you miss, if anything at all?
I particularly miss the weather, the
sun shine, I also miss the food and the people.
On your own website1 you refer
to renowned teachers, who would you say has been
your most influential teacher?
My mother in the first place and
Golmira Shirinova who is my teacher, friend and sister and we still keep in
contact.
Do you do your own choreography
yourself?
Yes, I tend to show them to Golmira
as well and have her opinion, too. She gives me feed back.
Who designs your costumes?
We design the costumes together. I
talk about it to Golmira and she gets them made for me, the material come from Uzbekistan.
You dance Uzbek, Persian,
Turkish, Azeri, etc, what similarities, if any, do you see between these
dances?
They are very similar, specially
the music, poems and meanings. I would say they have technical and narrative differences,
specific to any given region. They all have different movements. For example
the movements in Persian dance are soft and they are done with naz (elegance), Uzbek is more strict and
technically demanding.
Do you have a favourite?
My favourite is the dance with Persian
narrative because the story telling of ancient Persia
is so sensual and touching as well as spiritual. Some people get upset by me
saying that but I cannot help it. Sometimes when I listen to some of the
Persian classic music tears come down my face. It's hard to explain, but the music
goes to my heart, I then have to transform the feeling into the movements and
this is the effect of the music even before I listen to the lyrics.
Do you also pay attention to the
meaning of the lyrics?
Of course, I sometimes use
translation, but sometimes even when you don't understand all the meanings the
rhyme and experience tells you the story. Besides, Uzbek, despite being a Turk
family language, has a lot of Farsi vocabulary. This helps me to have a general
grasp of beautiful poems and lyrics.
I have Iranian friends, Nasrin and
Amir. They are like my family here in the UK. For my Persian choreography I
ask for their opinion. They tell me if the dance reflects the meaning of the
lyrics. Sometimes, they ask me how I knew the meanings, I just don't know that
myself.
Do you prefer solo or group
performance?
They both have different dynamics.
I would say solo performance allows wider range of movement vocabulary that
does not depend on regimental formation of ensemble. In a group performance you
have to conform to a rigid format; follow or lead the group. But both solo and
group dances are very enjoyable.
When getting ready for a
performance how often do you practice?
I practice every day for at least 3
to 4 hours.
Even if you are not getting
ready for a performance?
Yes, I tend to exercise regularly. It
prevents my body from getting injuries and keeps me in good shape. Professional
dance requires the same level of dedication as professional athletes. At the
height of the form dancers and athletes train up to 6 hours a day. That’s what
I used to do for many years.
I go swimming 4 to 5 times a week
to keep myself fit. Dance is not just my job. It's a hobby of mine, it's my
life. Sometimes I put music on and start cooking. When the music starts I
forget about cooking and turn the gas cooker off to dance and only afterwards I
come back to cooking. Or sometimes I might be asleep and some movements come to
me, like inspiration. I get up create the movements and then go back to sleep.
You have performed in different
places. Where do you say has been most memorable? And why?
Yes I have travelled to America,
Europe, Caucasia and Central
Asia. I really loved Japan
and I have many happy memories from there. It's a beautiful place and people
respect each other. I also like Malaysia.
Would you say the traditional
Japanese dance is like other classic dances that you do?
No, they have no facial expression,
and in their dance the face stays motionless, like a doll. Of course, it's still
beautiful and is very meaningful in their own way, but our dance is more
emotional.
You have been in touch with
different cultures, do you think these contacts have taught you anything, not
just in terms of movement and dance, but in the way of life. Do you learn from
them?
Being from a multicultural
background that includes Azeri, Armenian, Russian, Jewish, Tajik and many more
communities in my country, I am used to being in touch with the whole variety
of people. I never limit myself to a certain type of Art. I always keep my mind
open. That is the only way to be creative and fluent in your art.
A few years back, I had the honour
of meeting with Mastan and Homay. We collaborated in their shows in California
and UK. They
are beautiful human beings, not just on the stage. I learned a lot from their unity
and mutual respect and support before and after the show. They hug and thank each
other, encourage one another and are positive all around.
Who is your role model? Whose
work do you follow?
Back home Golmira Shirinova's creative
works are special to me. She is strong technically and emotionally. I
also follow Delafrooz Jabbarova's dance who is one of the best Uzbek dancers,
she is retired now, but was my first Ostad (teacher). She used to dance all
the international folk dances in our dance academy.
In Persian is there a particular
type of music that you like to dance to?
I really like Homay and Mastan as
well as Shajareyan. In general I like music written for Omar Khayam's mystical
poetry. One of the first Persian musical narratives that I used was that of
Mastan’s group - Dozakhiyan. It made me cry and I choreographed a dance for it.
I was told that I have chosen a very difficult song to dance to. But I said
that I will dance to this music because I can feel it.
So you started Persian dancing
with Homay and Mastan music?
Yes, I think Homay has something
special in his voice that touches your heart and they use unique mix of instruments
as well.
You live and work in UK
now, what was the hardest barrier that you had to overcome for performing
outside your country?
I used to do Arabic dance. If I was
telling others that I'm an Uzbek dancer, they weren't sure what it meant.
Arabic is
a beautiful dance, but I wanted to do my own dance. Even at
university I had to persist so others see my dance. It was difficult but I never
gave up. Eventually, with the help of my friends such as Joanne Town (who does
Belly dancing and introduced me as an Uzbek, Persian and Azeri dancer) and many
other people with interest in culture and personal development, my dance was
seen, understood and interest and taste for it developed.
Do you think it's now easier for others to follow your footsteps?
Probably, yes. I feel that I have
done the hardest work by paving the ground for others to follow. I have
performed many times in London, Manchester,
and Europe. A lot of people are now familiar with these types
of dances. I am proud of that.
In your own time when you don't
want to perform to what type of music do you listen to?
Much the same, Turkish, Persian,
Azeri, Uzbek. Thankfully, people never stop creating new, beautiful and
meaningful art.
Some of your dances are rooted
in Sufism. Are you familiar with its philosophy or is
it just a dance to you?
Sufism is an integral part of our
culture. While I may not be familiar with ritualistic detail, I am well aware of
its meaning. This is not to say that Sufism is exhaustive. There is always a
lot to learn and explore.
What about Molana? Are you
familiar with his poetry?
In our schools in literature we
studied Molana, Alisher Navayi (who created Uzbek language), Hamzeh Hakimzadeh,
Omar Khayam, Nadereh Begum and many other poets. We used to go to theatre and
read books. Their language is very rich and mystic. It took some time to get the
meaning of it.
You are also a dance teacher.
How long have you been teaching?
I started teaching last year and
quite enjoy the company of my students.
So you have not been teaching for long?
I did teach privately before, but
my travelling and tours didn't give me a chance to teach regularly. Many people
asked me to teach so I decided to try it. From October, I will start teaching
Persian dance as well.
Do your students want to learn
to dance or dancing as a form of exercise?
Some for dance, some for keeping
fit and some to be happy.
What age group or level do you
prefer to teach?
I don't mind as long as they enjoy
it. I used to teach professionals back home. But teaching beginners is
different. You have to break every movement into parts and show
it separately. You have to be very passionate.
I guess teaching beginners has
its own rewards as you help someone who doesn't know how to dance to experience it.
Yes, at the beginning I wasn't sure
about it myself, but I received a lot of feedback and my students were positive
and asked me to carry on.
I'd like to thank you and finish with giving you the opportunity to have your
say.
I just want to use this opportunity
and remind people that this is part of our culture, it's not just the dance,
and we have to show its beauty and importance to other cultures and our
children.
© All rights reserved
