در این قسمت کمی به حواشی می پردازیم
این جلسه همزمان شده با شروع جلد جدید از کتاب مرجع اصلی ما: دفتر پنجم شاهنامه به کوشش جلال خالقی مطلق، زیر نظر احسان یارشاطر. در مقدمه این جلد مطلبی آمده که برای خودم جالب بود، شاید بد نباشد که اشاره ای به آن داشته باشیم
دستنویس فلورانس مورخ 614 هجری که در نیمه نخستین شاهنامه دستنویس اساس ما بود، در واقع با پادشاهی کیخسرو به پایان میرسد و از نیمه دوم شاهنامه تنها خطبه پادشاهی لهراسب را دارد و این نیز از آنروست که کاتب این دستنویس (مانند برخی دیگر از کاتبان و مصححان شاهنامه) اندرز پایان داستان را از خطبه آغاز داستان سپسین بازنشناخته و در نتیجه خطبه داستان لهراسب را به پایان داستان پیشین یعنی داستان جنگ بزرگ کیخسرو برده است ... پژوهش در بیت های الحاقی این دستنویس (دستنویس استانبول مورخ 903 هجری) که نگارنده در جای دیگری از آن سخن گفته است (یادداشت به خود: منبع؟) نشان می دهد که دستبرد عمدی در شاهنامه به قصد اصلاح و تکمیل سخن شاعر، بسیار زود و نهایت از پایان سده پنجم هجری (یادداشت به خود: وضعیت ایران در آن زمان: اختلافات مذهبی بالا گرفته و همچنین دلایل اقتصادی*) آغاز گشته
در ابتدای داستان پادشاهی لهراسب چند بیتی در دفتر پنچم (به کوشش جلال خالقی مطلق) آمده که چون در دیگر شاهنامه های مرجع گروه نبود اینجا اضافه می کنم
زدل رنگ و از روی آژنگ و ژنگ
نبرد زبن جز نبید چو زنگ
دل زنگ خورده زتلخی سخن
زداید ازو زنگ باده کهن
چو پیری درآرد زمانه به مرد
جوانش کند باده سالخورد
به مرد اندرون باده آرد پدید
که فرزانه گوهر بود گر پلید؟
که را گوهرش پست و بالا بلند
کند باده او را چو خم کمند
که را گوهرش برز و بالاش پست
به کیوان برد چون شود نیم مست
چو بی دل خورد مرد گردد دلیر
چو روبه خورد گردد او نره شید
چو پژمان خورد شادمانه شود
به رخسار چو ناردانه شود
ابا آنک گوهر تو آری پدید
در بسته زانده تو باشی کلید
چرا چونک گیرم ترا من به چنگ
نخواهی زمن رامش و نای و چنگ
زمن داستان خواهی از باستان
زگفتار و کردار آن راستان
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
*
شهرهای نواحی مرکزی ایران در قرون مورد نظر از لحاظ سیاسی و اجتماعی فراز و نشیب های بسیاری داشته اند. لذا هربار که حکومت مقتدری روی کار می آمد وضعیت شهرها بهتر می شد اما ضعف وزوال حاکم برشهرها سبب می شد که اوضاع شهرها نیز با نا به سامانی روبرو شود و اختلافات داخلی افزایش یابد که ازجمله این اختلافات جنگهای مذهبی بود که بن مایه این اختلافات ظاهرا مذهبی بوده اما گاه دلایل اقتصادی پشت این اختلافات مذهبی وجود داشته است که وضعیت عمومی شهرها را با چالش روبرو می ساخته و شهر اصفهان و ری نمونه بارز این امر بوده اند که مردم این شهرها گاه بدلیل اختلافات مذهبی به کارشکنی با یکدیگر می پرداختند
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران 1396
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
قسمت های پیشین
ص 932 پادشاهی لهراسپ
No comments:
Post a Comment