مرزهای قدیم ایران

Manchester, UK

یکی از سیستم های قدیمی که در کتابخانه ها رواج داشت، کاغذ برچسب کتابخانه بود که معمولا در صفحه اول کتاب چسبانده می شد و کتابدار روی آن تاریخ برگشت کتاب را مهر می زد که می بایست کتاب تا آن تاریخ به کتابخانه برگردانده می شد و یا تمدید می شد و تاریخ جدیدی جای مهر قدیمی را می گرفت. با سیستم های الکترونیکی امروزه خواننده کتاب از دسترسی به اطلاعات مربوط به آخرین باری که کتاب قرض گرفته شده بی بهره است. که البته اکثرا هم مهم نیست ولی گاهی هم دانستنش مفید است

 کتاب هفت اقلیم را از کتابخانه دانشگاه به امانت گرفتم. وقتی آنرا ورق می زدم بوی کاغذ قدیمی آن عنان توجه مرا به صفحه اول معطوف داشت. آخرین تاریخ مهر خورده 3 اکتبر 1972 بود. علاقه ام به خواندن بیشتر شد. به قسمت مربوط به ایران* رفتم و توضیحات آنرا خواندم

الاقلیم الثالث  این اقلیم تعلق  بمریخ دارد و ابتدای این اقلیم از حد مشرق عین بلاد چین بود و بر بلاد یاجوح و ماجوع و شمال بلاد ترکستان و وسط بلاد کابل گذرد پس بامصار قندهار و وسط بلاد کرمان و سیستان و بلاد فارس و عراق و جنوب دیار بکر و شمال بلاد مغرب و وسط ولایت شام بگذرد
پس بربلاد مصر و اسکندریه و وسط قادسیه و قیروان و بلاد طنجه گذشته ببحر اعظم منتهی شود و چون بسیاری از شهرهای ایران داخل این اقلیم است واجب دید که مجملا احوال ایران را مذکور ساخته بعد از آن شروع در بلدانی که مخصوص این اقلیم است نماید
ایران مملکتی است در غایت وسعت و نزهت مشتمل بر صنوف نعمت
ساکن آن جمله بزرگان ملک
 گوشه بگوشه همه ارکان ملک
بیشتر از علم و ادب بهرمند
اهل سخن را که شمارد که چند
  و ایران زمین در وسط اقلیم سبعه افتاده شرقیش ولایت هند و کابل و ماوراء النهر و خوارزم است. تا حد سقسین و بلغار و غربیش ولایت روم و تکفور و سس و شام و شمالیش ولایت آس و روس و تکس و چرکس و سرطاس و دشت خورک که آنرا دشت قبچاق خوانند و الان که فرنگستان را گویند و فارق میان ولایت ایران زمین قلعه ایست که اسکندر بنا ساخته و بحر خزر را که بحر گیلان و مازندران نامند و جنوبیش بیابان نجد است که بر راه مکه واقع شده و بعضی ایران را بکیومرث منسوب داشته اند و کفته اند که او را ایران نام بوده و برخی بهوشنگ که او نیز ایران نام داشت رجوع می کنند اما اصلح آنست که به ایرج بن فریدون منسوب است

هفت اقلیم، امین احمد رازی، 1010 ه، باتصحیح و تعلیق جواد فاضل، کتابفروشی علی اکبر علمی ص 93*

© All rights reserved